Wznowienie postępowania podatkowego po orzeczeniu TSUE
Komentarza dlka Rz do wyroku WSA we Wrocławiu (I SA/Wr 500/22)
Krzysztof J. Musiał
Niniejszy wyrok WSA we Wrocławiu stanowi cenną wskazówkę dla wszystkich, którzy biora udział w postępowaniu dotyczącym wznowienia postępowania zakończonego prawomocną decyzją VAT’owską po opublikowaniu orzeczenia TSUE. Sąd zebrał, w swoim uzasadnieniu, wszystkie elementy mające wpływ na to postępowanie. Po pierwsze Sąd wyciągnął przed nawias jedną rzecz która umyka w praktyce, iż w VAT mamy do czynienia ze stosowaniem wyłącznie prawa UE, gdyż polska ustawa o VAT jest wyłącznie implementacją dyrektywy w której Polska dokonuje wyborów w związku z możliwością wynikająca z dyrektywy. Po drugie Sąd wskazał, iż na mocy traktatów, jedynym podmiotem uprawnionym do wykładni przepisów UE jest TSUE, zaś państwa członkowskie zobowiązały się do lojalnej współpracy związanej z przestrzeganiem prawa UE. Płynie z tego taki wniosek, iż żadne państwo członkowskie nie ma kompetencji do oceny zarówno charakteru wyroku TSUE ( czy jest on precedensowy czy nie – bo ze swojej istoty jest), czy też tego czy ma on być zastosowany czy nie (stan faktyczny w jakim zapadł nie ma znaczenia). Istotny jest tylko pogląd TSUE związany z zagadnieniem prawnym będącym przedmiotem rozważań. Ma to bardzo praktyczne znaczenie.
Z tego orzeczenia WSA wynika, iż organ otrzymujący wniosek o wznowienie postępowania w związku z orzeczeniem TSUE powinien sprawdzić trzy rzeczy, oczywiście po przejściu kontroli formalnej kończącej się postanowieniem o wszczęciu/odmowie wszczęcia postępowania w sprawie zmiany decyzji ostatecznej. Po pierwsze winien sprawdzić czy pogląd TSUE zawarty w motywach uzasadnienia może mieć związek ze sprawą w której wznowiono postępowanie. Po drugie czy w zakresie oceny materiału dowodowego, w pierwotnej decyzji, przyjęto poglądy odmienne niż zaprezentował TSUE w swoim orzeczeniu. Po trzecie czy wykładnia przepisów prawa dokonana przez organ w kontrolowanej decyzji, niezależnie czy prawa procesowego czy materialnego, jest niesprzeczna z wykładnią, która się posłużył bądź sformułował TSUE w swoim orzeczeniu, niezależnie czy jest to postanowienie czy wyrok TSUE.
Po ustaleniu tych trzech elementów organ powinien zastąpić swoje wcześniejsze poglądy czy też wykładnię czy też wnioski, poglądami wynikającymi z orzeczenia TSUE przyjmując, iż ma osiągnąć cel wskazany przez TSUE w swoich poglądach. Po dokonaniu takiej operacji transpozycji zaprezentowanych przez siebie poglądów na poglądy zgodne z prawem UE, czyli zaprezentowane przez TSUE, powinien podjąć decyzję o zmianie lub odmowie zmiany prawomocnego orzeczenia.
Takie działanie jest konsekwencją podpisania przez Polskę, jako państwo członkowskie traktatów w tym szczególnie TUE, na co słusznie wskazuje Sąd w swoim orzeczeniu. Podstawą takiego działania jest zagwarantowanie w państwach członkowskich wspólnego rynku i swobody przepływu towarów i usług. Jako że państwa członkowskie UE uznały zasadę lojalności za dobro wyższe niż zasada trwałości rozstrzygnięć zapadłych w każdym z tych państw członkowskich. Ma too swoje głębokie korzenie w art. 91 ust. 3 i art. 9 Konstytucji RP.